Ticket2EU: Leg een bodem onder nieuwe aandelen (Paul Huybrechts)

Voor obligaties bestaat sinds 2008 een impliciet recht ze te verkopen aan centrale banken. Men noemt dat recht soms een ‘put’. Met een gelijkaardig verkooprecht voor nieuwe aandelen kan de EU het tekort aan eigen middelen remediëren dat veel Europese bedrijven nu bedreigt. Dat kan voor de EU een wervend project worden. Laten we het Ticket2EU noemen, stelt Paul Huybrechts voor, oud-voorzitter van de Vlaamse Federatie van Beleggers in een opiniebijdrage in De Tijd.  

1. De afhankelijkheid van schulden was al voor Covid-19 een systemisch probleem in onze economieën. Nu met Covid-19 is de verhouding tussen eigen vermogen en schulden, dus de solvabiliteit van veel bedrijven, helemaal kritisch geworden. Om allerlei redenen kunnen bedrijven te weinig eigen middelen aanspreken, nu er tijdelijk nauwelijks omzet wordt geboekt. Die bedrijven kunnen dan ook niet meer bij de banken terecht. Een faillissement dreigt. Er moet dus ruggengraat bij, risicokapitaal, ‘equity’, zodat ook de banken opnieuw aan solvabele bedrijven krediet kunnen verlenen.
2. Na de financiële crisis van 2008 en Corona moet het vertrouwen worden gevrijwaard in de vrije markt, het ondernemerschap, en meteen de democratie. Rattenvangers lonken! Dat kan alleen door het brede publiek opnieuw perspectief te bieden op stabiele vooruitgang. Dat toekomstperspectief heeft een korte- maar vooral lange termijndimensie. Vraag is vooral of er straks voldoende middelen zullen zijn om de pensioenen te betalen, zeker in het kapitaliserend stelsel van de pensioenfondsen en -verzekeringen. Door de overdaad aan schulden/obligaties zal de reële rente (na inflatie) lange tijd negatief moeten blijven: veel debiteuren kunnen gewoon geen hogere rente betalen en de schuldenlast moet door inflatie verwateren. Voor gewone spaarders betekent dit dat ze moeten verarmen. Dat is allesbehalve wervend. Pensioenspaarders worden daardoor gedwongen alternatieven te zoeken en komen bij risicokapitaal uit. Echter, dat aandelenrisico moet passen in de financiële doelstellingen en de psychologische draagkracht van deze kleinere spaarders.
3. Beide doelstellingen kunnen worden gecombineerd door middels een nieuw Europees fondsconcept, dat we Ticket2EU noemen, bodembescherming te bieden aan aandelen uit kapitaalverhogingen. Technisch: met een ‘put’, een recht om een aandeel tegen een bepaalde prijs te verkopen, dekt een Europese overheid het neerwaartse risico van aandelen uit kapitaalverhogingen af. Eigenlijk bestaat die ‘put’ al op de obligatiemarkten. Welke beurskoers zouden Italiaanse staatsobligaties krijgen als de ECB ze niet massaal aankocht?
4. Over de parameters van deze ‘put’, van dit verkooprecht, moet natuurlijk goed worden nagedacht: looptijd, uitoefenprijs, verhandelbaarheid…. Tegen welke prijs kan een Ticket2EU- fonds nieuwe bedrijfsaandelen dumpen bij de Europese overheid? Welnu, de uitoefenprijs van het verkooprecht zou kunnen gelijk zijn aan de intekenprijs van de nieuwe aandelen. Als bedrijf XY nieuwe aandelen uitgeeft tegen 100, dan kan het Ticket2EU- fonds deze aandelen eventueel verkopen aan een Europese overheid, als de beurskoers duurzaam onder de 100 zakt. Voor niet-beursgenoteerde bedrijven kan met vormen van boekwaarde worden gewerkt. Op de initiële waardering van de aandelen bij een kapitaalverhoging moet uiteraard zeer streng worden toegezien. Anders wordt dit een verhaal van privatisering van de winsten en socialisering van de verliezen. Stok en wortel moeten de beheerders van Ticket2EU-fondsen ertoe aanzetten de emissieprijs van nieuwe aandelen goed te bewaken, zodat het verkooprecht zelden of nooit wordt uitgeoefend.
5. De beleggers in deelbewijzen van een Ticket2EU fonds zijn zo verzekerd tegen een daling van de waarde van de nieuwe aandelen in het fonds. Het opwaarts potentieel komt hen toe, op misschien een provisie na, die de kost van het verkooprecht helpt dekken. Om er echt een inclusief project van te maken, kan de toegang tot Ticket2fondsen worden gereverseerd voor pensioenfondsen en - verzekeringen en voor particulieren tot een bepaald bedrag. Dan maken we de rijken niet rijker. Iedere financiële instelling kan bij een EU-instantie een licentie verwerven voor een Ticket2EU fonds, tegen te bepalen voorwaarden. Om diversificatie in het fonds te vergemakkelijken, hoeven ook niet alle effecten in het fonds nieuwe aandelen te zijn. Bij een daling van de waarde van de nieuwe aandelen ontstaat in het fonds een vordering op Europa. Die vordering is gelijk aan het verschil tussen de intekenwaarde van de aandelen en lagere beurs- of boekwaarde. Dit bedrag kan desgewenst  na pakweg 2,5 en 5 jaar worden gerealiseerd. Dan neemt de Europese instantie de ontgoochelende aandelen over van het Ticket2EU-fonds.  
6. We krijgen dan twee extreme scenario’s met allicht veel tussenvormen.
7. De economie groeit weer, de bedrijven in het fonds groeien en de beurs- of boekwaarde van de nieuwe aandelen in het fonds stijgen. Het verkooprecht wordt irrelevant. De pensioenfondsen en particulieren genieten mee van het herstel en Ticket2EU kost de EU niets.
8. De economische crisis sleept aan, veel bedrijven redden het ook met vers kapitaal niet en de EU wordt aandeelhouder van de bedrijven die het moeilijk blijven hebben. Jammer, we hebben we het dan wel geprobeerd.

EU, geloof verzet bergen!

Paul Huybrechts
Oud-voorzitter VFB
14.05.2020